Lociran u središtu severnog dela srcolikog poluostrva, na polovini puta između buzeta na istoku i buja na zapadu i veoma blizu trsta, poreča, rovinja i rijeke, motovun je magnet za sve entuzijaste željne novih neobičnih avantura poput vožnje kanuom po reci mirni, paraglajdinga, “lova” na tartufe, jahanja ili hedonističkog uživanja u tipičnim istarskim jelima uz čašu dobrog terana. Zagledani u daljine, zaboravljate da oko vas postoji neki zabrinuti, ozbiljni svet.
Prebogata prirodnim raznolikostima, kulturnim nasleđem iz svih epoha ljudske civilizacije, specifičnim gastronomskim delicijama, mnogobrojnim festivalima, Istra nadahnjuje putnike sa svih meridijana. Kada dublje uđete u raskošnu unutrašnjost poluostrva shvatićete zašto mnogi znalci tvrde da je pitoresknija od Toskane. Posebno će vas očarati brežuljci krunisani živopisnim utvrđenim gradićima. Jedan od njih je Motovun – Montona koji se u pisanim spomenicima prvi put pominje još 804. godine pod nazivom Montouna. Motovun je najlepši srednjovekovni grad u Istri, a njegova veduta jedan je od njenih simbola.
Lociran u središtu severnog dela srcolikog poluostrva, na polovini puta između Buzeta na istoku i Buja na zapadu, Motovun je veoma blizu Trsta, Poreča, Rovinja i Rijeke, a od Zagreba je udaljen oko 280 km. Moguće je i vozom doći do Pazina, odakle se do Motovuna može stići i auto-stopom, a u luksuznijoj varijanti putovanja, u blizini su četiri aerodroma.
Motovun je osnovan na mestu praistorijske gradine, na kupastom brežuljku koji dominira dolinom kojom protiče neobična reka Mirna. To je grad bogate istorije, predanja i legendi. U jednoj od njih pripoveda se da su rekom Mirnom, podno utvrđenja, plovili Jason i njegovi Argonauti u potrazi za Zlatnim runom. Po narodnom predanju, u gustim šumama oko Motovuna živeli su nekada divovi, a najpoznatijeg, hrabrog i dobrog Velog Jožu, ovekovečio je poznati hrvatski književnik Vladimir Nazor. Divu Joži u čast početkom leta održava se festival koji Motovun promoviše u svetsku destinaciju fantastične književnosti.
Legende, bogata prošlost, mirisi, ukusi, pogled na Istru od koga zastaje dah, energija kojom zrači – sve se sljubilo u magiju kojom odiše i atmosfera kasnojulskog Motovunskog filmskog festivala koji već 18 godina želi i uspeva da ostane „mali“ i koji svoju publiku suptilno uvlači u začarani svet filmskih dragulja nezavisnih autora sa svih meridijana.
Glavnim prilaznim putem od Gradiziola do citadele dolazi se kroz dvoja gradska vrata. Preko Kule – Novih vrata (XVII v.), u kojima se nalazi lapidarijum sa antičkim i srednjovekovnim natpisima i reljefima, ulazi se na Trg Josefa Resela, široku platformu podignutu na nasipu između komunalne palate i visokog zida drugog kruga gradskih bedema. Nekada je ovaj prostor bio važna komunikacija motovunske fortifikacije, povezivao je barbakan sa podgrađem Borgom i Glavnim gradskim vratima ranogotičkih obeležja (XIV vek), kroz čiji se nadsvođeni prolaz ulazilo u citadelu. Danas, to je predivna terasa-vidikovac, na čijem se zapadnom kraju nalazi lođa iz XVII veka.
Grad se potpuno urbanistički formirao još u srednjem veku i do danas je zadržao taj nepatvoreni izgled. Do vrha brežuljka, gde se na nadmorskoj visini od 277 m nalazi staro gradsko jezgro, dolazi se izlizanim strmim kamenitim stepenicama kojih ima preko hiljadu. Naravno, postoji i kolski prilaz, ali je interesantnije i uzbudljivije prošetati se do vrha kroz uske ulice podgrađa Borga (XIV vek) ili predgrađa Gradiziola (XIV-XVIII vek), polako upijajući duh mesta.
Jezgro grada, citadela, opasana je bedemima iz XIII i XIV veka koji su ojačani nizom šiljatolučnih niša, a na istaknutim spoljnim tačkama su odbrambene kule četvorougaonih osnova. Taj prsten zidina danas je šetalište sa koga puca pogled na zelenu istarsku pitominu sa vinogradima iz kojih potiču čuvena motovunska malvazija, muškat i crveni teran, na zasade maslina, uredno pokošena polja, zaseoke, reku Mirnu i drevnu Motovunsku šumu prepunu tartufa. Za kristalno bistrih dana koji sa Jadrana donose mirise soli, odatle se mogu videti vrhovi planine Učke. Unutar citadele je nekoliko sačuvanih romaničkih i gotičkih kuća. Glavni trg, Trg Andrea Antija, uokviruju: renesansna palata plemićke porodice Polesini (danas hotel Kaštel), više puta pregrađivana u periodu od XVI do XIX veka, Komunalna palata građena u XII veku (na zapadnoj fasadi se još vide romaničke bifore), proširivana i obnavljana u periodu od XVI do XIX veka, a prekoputa nje je kasnorenesansna parohijska crkva Sv. Stjepana iz XVII veka, građena prema nacrtima Andrea Paladija. Uz crkvu je izdvojeni masivni zvonik-kula iz XIII veka koji karakteriše nazubljeni grudobran na zaravnjenom vrhu. Zvonik dominira celom okolinom i predstavlja simbol grada. Ispod kamenom popločanog trga sagrađena je jedna od dve velike stare gradske cisterne koje su nekada Motovunjane snabdevale vodom.
Podgrađe je takođe bilo utvrđeno zidinama, ali su one danas sačuvane samo u tragovima, jer su u XVII veku delovi tih zidina porušeni.
Motovun krase još četiri crkve: Blažene Device Marije od Servita iz XVI veka, Sv. Jovana Krstitelja i Blažene Device Marije od Vratiju iz XVI veka, Sv. Antuna Padovanskoga (ranije Sv. Ciprijana, XV v.) i sv. Margarete na groblju pod Gradiziolom.
Posle Drugog svetskog rata Motovun je gotovo opusteo. Sa postepenom obnovom spomenika i stambenih objekata, sa turističkom valorizacijom, od sedamdesetih godina prošlog veka u njega polako počinje da se vraća život. Međutim, tek kada ga je u leto 1999. godine ponovo “otkrio” proslavljeni režiser Rajko Grlić sa grupom svojih istomišljenika, odlučivši da baš u njemu organizuju festival, Motovun, filmskim jezikom rečeno, u glamuroznom stilu ulazi na filmsku i turističku mapu Evrope i sveta, da bi tu i ostao, evo već punih 18 godina.
ZMAJEVE BRAZDE
TVRDI SE DA MOTOVUN LEŽI NA IZVORIŠTU NAJSNAŽNIJE POZITIVNE ENERGIJE U ISTRI, GDE SE UKRŠTAJU ČAK TRI ENERGETSKA MERIDIJANA – ZMAJEVE BRAZDE.
ŽIVOTNA ENERGIJA KOJA SE ISIJAVA KROZ OVE ZEMLJINE OTVORE SNAŽNO UTIČE NA SAV ŽIVI SVET, KAKO KAŽE I POZNATI SLOVENAČKI UMETNIK MARKO POGAČNIK
U DELU „ZMAJEVE LINIJE, ENERGETSKE MREŽE ZEMLJE“ (BIOVEGA, ZAGREB, 1989.)
U zvaničnoj prezentaciji festivala piše: “Motovunski filmski festival svoj program zasniva na filmskim pričama koje dolaze sa svih strana sveta, dobrim delom iz nezavisnih produkcija i manje poznatih kinematografija. Od samih svojih početaka, Motovunski filmski festival u svom podtekstu bio je mesto koje brani pravo na individualnost, slobodoumnost, neukalupljenost.” Zahvaljujući takvom nekonvencionalnom pristupu, Mff često porede sa festivalom u Glastonberiju i Sandens festivalom, a sigurno je jedan od najzabavnijih i najpopularnijih filmskih festivala u regionu.
Najvernija publika su mladi i studenti. Oni se uglavnom smeštaju u kamp podno grada, koji je u funkciji samo za vreme festivala. Hiljade ljubitelja filma krajem jula na pet dana preplavi motovunski Trg Andrea Antia, gde se održavaju glavne večernje filmske projekcije, te bioskope Kina Billy, Bauer i Još Manje Kino. Tu su i neformalni susreti i razgovori sa filmskim stvaraocima na terasi ispred hotela Kaštel, pod nazivom “Doručak u Motovunu”.
Gost prvog dana ovogodišnjeg motovunskog doručka bio je baš Rajko Grlić, jedan od motovunskih “očeva”. Tematske izložbe i specijalna događanja čine deo pratećeg programa, a ukupnu atmosferu šarenog mnoštva “filmskog Vudstoka” začinjavaju svakonoćni koncerti na terasi iza hotela Kaštel i tzv. afterparties na Trgu Josefa Rasela, koji obično traju do zore.
Osim za zaljubljenike u sedmu umetnost, danas je Motovun magnet za sve entuzijaste željne novih neobičnih avantura. One uključuju i vožnje kanuom po reci Mirni, paraglajding, “lov” na tartufe, jahanje ili hedonističko uživanje u tipičnim istarskim jelima uz čašu dobrog terana. Tada, zagledani u daljine, zaboravljate da oko vas postoji neki zabrinuti, ozbiljni svet.
