KNJIGA „OPŠTINA ŽITORAĐA: STARE SEOSKE KUĆE I NJIHOVA TIPOLOGIJA“ DELO JE ARHITEKATA DR KSENIJE BUNJAK I KSENIJE BULATOVIĆ. OBJAVLJENA JE DECEMBRA 2015. GODINE NA OSNOVU SAKUPLJENE DOKUMENTACIJE O KUĆAMA KOJE SU U OVOJ OPŠTINI IZGRAĐENE U PERIODU OD 1815. DO 1945. GODINE. JEDAN OD CILJEVA KNJIGE BIO JE I ‘ZAMRZAVANJE’ FOTOGRAFISANJEM OVOG SPECIFIČNOG TRENUTKA KOJI VEĆ PRIPADA PROŠLOSTI, UZ UKAZIVANJE NA VAŽNOST PRAVILNE REVITALIZACIJE NASLEĐA.
U pojedinim razvijenim zemljama ruralnost podrazumeva način života, etičku i socijalnu poziciju. Pojedinci pronalaze vrednost sela u njegovoj raznovrsnosti i lokalnosti. Struktura ruralnog je organska i adaptibilna. Ipak, ostaje činjenica da su seoska područja u većini zemalja u razvoju suočena sa do sada najvećom krizom ne samo na demografskom, sociološkom i ekonomskom, već i na mnogim drugim poljima.
Sela u Srbiji imaju veliki potencijal i velike razvojne mogućnosti, posebno kada govorimo o graditeljskom nasleđu. Kuće su živa materija – nastale su zato da bi pratile i zadovoljile osnovne potrebe svojih korisnika. Napuštanjem, ove kuće umiru i vraćaju se prirodi iz koje su nastale. Njihova trenutna egzistencija može se okarakterisati kao „život između“ ili „život na granici“. Većina ovih kuća ne obavlja svoju prvobitnu namenu – zaštitu svojih žitelja, ali nisu ni potpuno nestale. Jedan od ciljeva ove knjige bio je i ‘zamrzavanje’ fotografisanjem ovog specifičnog trenutka koji već pripada prošlosti, uz ukazivanje na važnost pravilne revitalizacije nasleđa.
Inicijator projekta bili su arhitekta Predrag Mirković i firma Labagro iz Žitorađe, koji su prepoznali potencijalnu vrednost nasleđa koje se krije po selima opštine. Pisanju knjige prethodio je jednogodišnji terenski rad – obilaženje svih sela opštine Žitorađa, ukupno njih 30, anketiranje i intervjuisanje žitelja, popisivanje onih objekata koji se mogu uvrstiti u graditeljsko nasleđe, formiranje foto-dokumetacije i pribavljanje ostalih relevantnih podataka. Autori su bili iznenađeni stanjem na terenu. Kao što je već poznato, u selima Srbije mogu se zateći očuvani pojedinačni primerci starih tradicionalnih kuća i njihovih okućnica. U Žitorađi se mogu pronaći ne samo očuvane seoske kuće sa kompletnim okućnicama, već i čitave autentične ulice, kao i celokupna seoska jezgra..//ek Više u EKO KUĆI No19
